اسکلرودرمی به معنای پوست سفت است. این بیماری یک بیماری خود ایمنی است و مهمترین نشانه و عامل آن سفتی پوست است. علائم مختلفی برای این بیماری وجود دارد که هم می‌تواند پوست را درگیر کند و هم باعث درگیری برخی از اعضای داخلی بدن گردد.

اسکلرودرمی تا حدودی به این دلیل اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به بافت‌های همبند می‌کند. افرادی که اسکلرودرمی دارند ممکن است علائم بیماری خود ایمنی دیگری مثل آرتریت روماتوئید، لوپوس یا سندرم شوگرن را نیز داشته باشند.

ریسک فاکتورهای ابتلا به اسکلرودرمی:

این بیماری در زنان بسیار بیشتر از مردان رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد ژنتیک یکی از عوامل ابتلا به اسکلرودرمی است. افرادی که دارای تنوع ژنی خاصی هستند بیشتر در معرض ابتلا به اسکلرودرمی هستند.

علل ابتلا به اسکلرودرمی:

اسکلرودرمی ناشی از تولید بیش از حد و تجمع کلاژن در بافت‌های بدن است. کلاژن نوعی پروتئین فیبری است که بافت‌های بدن از جمله پوست را می‌سازد. اما به نظر می‌رسد که سیستم ایمنی بدن در این مورد نقش داشته باشد. به احتمال زیاد اسکلرودرمی توسط ترکیبی از عوامل، از جمله مشکلات سیستم ایمنی، ژنتیک و محرک‌های محیطی ایجاد می‌شود.

علائم ابتلا به اسکلرودرمی:

علائم اسکلرودمی در هر فردی متفاوت است، تقریبا همه کسانی که اسکلرودرمی دارند، پوستشان سفت می‌شود. اولین قسمت‌هایی از بدن که تحت تاثیر قرار می‌گیرند معمولا دست‌ها، پاها و صورت هستند. همچنین ضخیم شدن پوست می‌تواند ساعد، بازو، سینه، شکم، ساق پا و ران را نیز درگیر کند.

علائم اولیه شامل تورم و خارش است. پوست آسیب دیده می‌تواند روشن تر یا تیره تر شود و ممکن است به دلیل سفت بودن، براق به نظر برسد. برخی افراد همچنین لکه‌های قرمز کوچکی را که تلانژکتازی نامیده می‌شود، روی دست‌ها و صورت خود تجربه می‌کنند. از دیگر علائم آن می‌توان به ریزش مو، وجود شیار‌های اطراف لب، احتمال ایجاد زخم در انگشتان دست و انبساط برخی از مویرگ‌ها اشاره کرد.

نحوه درمان اسکلرودرمی:

درمان بیماران اسکلرودرمی بسته به نوع گرفتاری توسط پزشکان مختلف صورت می‌گیرد، ولی معمولا اسکلرودرمی سیستمیک توسط پزشکان متخصص روماتولوژی درمان می‌شود و بر حسب مورد روماتولوژیست با مشاوره با متخصصین پوست، کلیه، قلب، گوارش و ریه درمان را مدیریت می‌کند.

داروهای مناسب اسکلرودرمی بسته به علائم بیماران متفاوت است:

ـ داروهای فشار خون ممکن است به درمان پدیده رینود کمک کنند.

ـ داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، مانند داروهایی که پس از پیوند عضو مصرف می‌شوند، ممکن است به کاهش پیشرفت برخی از علائم اسکلرودرمی، مانند ضخیم شدن پوست یا بدتر  شدن آسیب ریه کمک کنند.

درمان مشکلات پوستی بیماران اسکلرودرمی:

ـ استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی روغن بعد از هر استحمام و عدم استفاده از وان و دوش آب داغ.

ـ استفاده از کرم ضد آفتاب، صابون‌های مخصوص پوست خشک و دستگاه‌های مرطوب کننده هوا.

ـ پوشیدن دستکش هنگام کار با مواد شوینده.

ـ ورزش منظم به ویژه شنا در آب گرم.

ـ کم کردن با حذف لکه‌های قرمز پوستی با لیزر.

درمان مشکلات دهان و دندان بیماران اسکلرودرمی:

سفت شدن پوست اطراف دهان موجب سختی باز شدن دهان و مسواک زدن می‌شود، و خشکی دهان نیز پوسیدگی دندان‌ها را به دنبال دارد. کارهای زیر برای رفع مشکلات دندان‌ها مفیدند:

ـ مسواک، نخ دندان و چک آپ منظم دندان‌ها.

ـ انتخاب خمیردندان مناسب با کمک دندان پزشک.

ـ نرمش‌های صورت با آموزش‌های فیزیوتراپیست.

ـ مرطوب نگه داشتن دهان با نوشیدن آب زیاد یا سقز‌های بدون قند.

درمان مشکلات گوارشی بیماران اسکلرودرمی:

برای کاهش مشکلات گوارشی مثل ترش کردن، مشکل بلع، اسهال، یبوست و نفخ توصیه می‌شود:

ـ‌ افزایش وعده‌های غذایی ولی با حجم کمتر.

ـ دراز نکشیدن بعد از غذا خوردن برای حداقل یک ساعت.

ـ عدم مصرف غذای سنگین، چرب و ادویه دار، الکل و قهوه در شب‌ها.

ـ مصرف غذاهای نرم و آب‌دار و جویدن کامل غذا.

ـ استفاده از داروهای مانع ترش کردن تحت نظر پزشک.

درمان مشکلات ریوی بیماران اسکلرودرمی:

تقریبا در تمام بیماران مبتلا به بیماری اسکلرودرمی سیستمیک، عملکرد ریه‌ها تا حدی کم می‌شود. برای کاهش عوارض ریوی ناشی از این بیماری علاوه بر مصرف داروهای تجویز پزشک، موارد زیر توصیه می‌شود:

ـ توجه به نشانه‌های بروز بیماری ریوی مانند خستگی، تنگی تنفس و ورم پاها و اطلاع آم‌ها به پزشک.

ـ انجام تست تنفسی به توصیه پزشک.

ـ واکسن آنفولانزا و پنوموکوک طبق توصیه پزشک.

درمان مشکلات مفاصل بیماران اسکلرودرمی:

در اسکلرودرمی سیستمیک، ممکن است حرکت مفاصل سخت شود. راهکار‌های آن عبارت است از:

ـ نرمش‌های کششی تحت نظر فیزیوتراپیست و شنا کردن.

ـ مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی با تجویز پزشک.

ـ اصلاح حرکات روزانه بر مبنای فشار کمتر روی مفاصل.

درمان مشکلات قلبی بیماران اسکلرودرمی:

مشکلات قلبی شایع در اسکلرودرمی عبارتند از: سفت شدن عضلات قلب،‌ ضعیف شدن قلب، التهاب عضلات قلب و نامنظمی‌های ضربان قلب، همه این عوارض با مصرف دارو و در بعضی موارد عمل جراحی قابل درمان است.

درمان مشکلات کلیوی بیماران اسکلرودرمی:

گرفتاری شدید کلیه در بیماران اسکلرودرمی سیستمیک منجر به فشار خون شدیدی می‌شود که سخت کنترل شده و به سرعت نارسایی کلیه ایجاد می‌کند. به همین خاطر اندازه گیری مرتب فشار خون ضروری است تا به محض بالا رفتن تشخیص داده شده و درمان و مصرف داروهای لازم شروع شود.